Re: Kríumótið 2010
Póstað: 13. Maí. 2010 11:51:26
Smá pælingar svifflugs grúskara, athuganir mínar og reynsla varðandi Termik bólur.
Við sem stundum hástart svifflug þekkjum þá góðu tilfinningu þegar svifflugan flýgur inn í termik bólu og hækkar og hækkar flugið. Svipað "kikk" og þegar veiðimaður fær fisk á öngulinn.
Stundum er loftið dautt eins og við köllum það. Þá er engin hreyfing á loftinu ekkert termik.
Termik bólur koma þegar andrúmsloftið mishitnar og það geta komið Termik bólur á hvaða árstíma sem er. Heitara loftið leitar upp á við kalda loftið niður á við. Sólin hitar jörðina en sumir staðir hitna meira en aðrir, til dæmis dökkt hraun, lautir eða dældir í landslagi sem snúa mót sólu hitna meira og einnig loftið yfir þeim stöðum hitnar líka meira.
Þetta heita loft helst fyrst í stað við jörðu en við aukið hitastig rífur loftmassinn sig lausan frá jörðu og byrjar að leita upp á við líkt og loftbelgur með heitu lofti. Þetta hefur fólk fundið sem legið hefur á góðviðrisdegi og logni í sólbaði í laut þegar allt í einu kemur kaldur vindgustur, þá hefur heita loftið sloppið frá jörðu og kaldara loft umhverfis streymt undir það heita.
Þessi heiti loftmassi er kallaður termik bólur. En það er margt sem skeður þegar Termik bólan fer af stað í gegn um kaldari loftmassa.
Í fyrsta lagi vegna snúnings jarðar þá snýst heita loftið í Termik bólunni á leið sinni upp á við. Þetta geta allir séð þegar vatni er hleypt er úr vaski byrjar vatnið að snúast réttsælis í kring um niðurfallið, hér á norður hveli jarðar en rangsælis á suðurhveli jarðar.
Í öðru lagi þá hreyfist Termik bólan með ríkjandi vindátt.
Í þriðja lagi þá er mikið niðurstreymi af köldu loft þétt upp við Termikk bóluna sem er á upp leið.
Skýringarmynd:
Hvernig nær maður í Termik bólu ?
Þegar svifflugan flýgur rólega um loftið og ekki er verið að hreyfa við stýripinna á fjarstýringu, en allt í einu flýgur svifflugan í ókyrrð, það eru skýr merki um Termik og þegar annar vængendinn fellur er svifflugan alveg við termik bóluna. Þá er mikilvægt að fljúga svifflugunni í þá átt sem vængendinn fellur.
Pinna Termik.
Við köllum það pinna termik þegar óþolinmóður svifflugmaður togar í hæðarstýrispinnann og heldur að þá sé svifflugan komin í uppstreymi. Til að ná árangri í þessu þarf þolinmæði og leyfa svifflugunni að fljúga sem mest sjálfri og fylgjast af athygli með hverri hreyfingu.
Í mörg ár gerði ég þetta alltaf vitlaust, taldi að sá vængendi sem færi upp væri að fara inn í Termik uppstreymi og beygði frá Termik bólunni.
Skýringamynd:
Mikilvæg atriði í viðbót er að þegar termik bóla er fundin og til að nýta uppstreymið sem best, er að láta sviffluguna fljúga í nokkuð krappa hringi réttsælis (eins og klukkan gengur) Það er að segja eins og flugmaðurinn horfir á sviffluguna neðan frá. Og láta sviffluguna færast hægt undan vindi.
Þið getið séð þetta í náttúrunni þegar Mávar eru að hnita hægt hringi í termik bólum og hækka flugið án þess að blaka vængjum fljúga þeir ávalt hringina réttsælis neðanfrá séð, en rangsælis ef horft væri á Mávana hnita hringina ofan frá séð.
Þannig að Mávarnir fljúga á móti uppstreymisvindinum til að ná sem mestri hæð.
Munið eins og ég sagði í upphafi þegar tappi er tekin úr vaski sést að vatnið hnitar hringi réttsælis um niðurfallið ofan frá séð.
Höfundur er margfaldur Íslandsmeistari í hástartsvifflugi
Við sem stundum hástart svifflug þekkjum þá góðu tilfinningu þegar svifflugan flýgur inn í termik bólu og hækkar og hækkar flugið. Svipað "kikk" og þegar veiðimaður fær fisk á öngulinn.
Stundum er loftið dautt eins og við köllum það. Þá er engin hreyfing á loftinu ekkert termik.
Termik bólur koma þegar andrúmsloftið mishitnar og það geta komið Termik bólur á hvaða árstíma sem er. Heitara loftið leitar upp á við kalda loftið niður á við. Sólin hitar jörðina en sumir staðir hitna meira en aðrir, til dæmis dökkt hraun, lautir eða dældir í landslagi sem snúa mót sólu hitna meira og einnig loftið yfir þeim stöðum hitnar líka meira.
Þetta heita loft helst fyrst í stað við jörðu en við aukið hitastig rífur loftmassinn sig lausan frá jörðu og byrjar að leita upp á við líkt og loftbelgur með heitu lofti. Þetta hefur fólk fundið sem legið hefur á góðviðrisdegi og logni í sólbaði í laut þegar allt í einu kemur kaldur vindgustur, þá hefur heita loftið sloppið frá jörðu og kaldara loft umhverfis streymt undir það heita.
Þessi heiti loftmassi er kallaður termik bólur. En það er margt sem skeður þegar Termik bólan fer af stað í gegn um kaldari loftmassa.
Í fyrsta lagi vegna snúnings jarðar þá snýst heita loftið í Termik bólunni á leið sinni upp á við. Þetta geta allir séð þegar vatni er hleypt er úr vaski byrjar vatnið að snúast réttsælis í kring um niðurfallið, hér á norður hveli jarðar en rangsælis á suðurhveli jarðar.
Í öðru lagi þá hreyfist Termik bólan með ríkjandi vindátt.
Í þriðja lagi þá er mikið niðurstreymi af köldu loft þétt upp við Termikk bóluna sem er á upp leið.
Skýringarmynd:
Hvernig nær maður í Termik bólu ?
Þegar svifflugan flýgur rólega um loftið og ekki er verið að hreyfa við stýripinna á fjarstýringu, en allt í einu flýgur svifflugan í ókyrrð, það eru skýr merki um Termik og þegar annar vængendinn fellur er svifflugan alveg við termik bóluna. Þá er mikilvægt að fljúga svifflugunni í þá átt sem vængendinn fellur.
Pinna Termik.
Við köllum það pinna termik þegar óþolinmóður svifflugmaður togar í hæðarstýrispinnann og heldur að þá sé svifflugan komin í uppstreymi. Til að ná árangri í þessu þarf þolinmæði og leyfa svifflugunni að fljúga sem mest sjálfri og fylgjast af athygli með hverri hreyfingu.
Í mörg ár gerði ég þetta alltaf vitlaust, taldi að sá vængendi sem færi upp væri að fara inn í Termik uppstreymi og beygði frá Termik bólunni.
Skýringamynd:
Mikilvæg atriði í viðbót er að þegar termik bóla er fundin og til að nýta uppstreymið sem best, er að láta sviffluguna fljúga í nokkuð krappa hringi réttsælis (eins og klukkan gengur) Það er að segja eins og flugmaðurinn horfir á sviffluguna neðan frá. Og láta sviffluguna færast hægt undan vindi.
Þið getið séð þetta í náttúrunni þegar Mávar eru að hnita hægt hringi í termik bólum og hækka flugið án þess að blaka vængjum fljúga þeir ávalt hringina réttsælis neðanfrá séð, en rangsælis ef horft væri á Mávana hnita hringina ofan frá séð.
Þannig að Mávarnir fljúga á móti uppstreymisvindinum til að ná sem mestri hæð.
Munið eins og ég sagði í upphafi þegar tappi er tekin úr vaski sést að vatnið hnitar hringi réttsælis um niðurfallið ofan frá séð.
Höfundur er margfaldur Íslandsmeistari í hástartsvifflugi
